„Open Practices, Transparency and Integrity for Modern Academia"
Rozpoczęcie: 15-01-2021 – Zakończenie: 14-01-2024
Numer referencyjny projektu : 618940-EPP-1-2020-1-UA-EPPKA2-CBHE-JP
Dotacja UE: 938664 EUR
Program: Erasmus+
Kluczowe działania: Współpraca na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk
Rodzaj akcji: Budowanie potencjału w szkolnictwie wyższym
Głównym celem projektu „Open Practices, Transparency and Integrity for Modern Academia" (OPTIMA) jest wdrożenie praktyk otwartej nauki na Ukrainie, w celu poprawy jakości usług krajowego szkolnictwa wyższego.
Do priorytetowych działań w ramach projektu OPTIMA należy angażowanie społeczności akademickich, znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na wysiedlonych ukraińskich uniwersytetach, skupienie się na zmianach klimatycznych, a także włączenie społeczne przy użyciu nowoczesnych technologii informacyjnych.
W skład konsorcjum projektu OPTIMA wchodzą: Doniecki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stusa, Sumski Uniwersytet Państwowy, Łucki Narodowy Uniwersytet Techniczny, Narodowe Centrum Naukowe Antarktyki oraz Narodowa Agencja Zapewnienia Jakości Kształcenia w Szkolnictwie Wyższym.
Międzynarodowymi partnerami projektu są: Politechnika w Graz (Austria), Politechnika Wrocławska (Polska), Uniwersytet Lazurowego Wybrzeża (Francja), Europejska Rada Kandydatów na Doktorantów i Młodych Naukowców (Eurodoc, Belgia), Stichting eIFL.net (Holandia).
Partnerzy stowarzyszeni: Rada Rektorów Przesiedlonych Uniwersytetów, Centrum Innowacji i Zrównoważonego Rozwoju dla Międzynarodowego Rozwoju oraz Antiplagiat Ltd. (Holandia).
Kontakt:
Koordynator Projektu OPTIMA w Politechnice Wrocławskiej:
dr inż. Wojciech Wodo, wojciech.wodo@pwr.edu.pl, +48 71 320 33 62
Kierownik Projektu OPTIMA: Prof. Pavlo Zhezhnych, Sc.D.,
Menedżer Projektu OPTIMA: Dr Oleksandr Berezko, Ph.D.,
oleksandr.l.berezko@lpnu.ua, +38 067 369-80-34
Social Media:
Facebook
Twitter
YouTube
Cele i zadania projektu
Cel projektu
Nadrzędnym celem projektu jest podniesienie jakości szkolnictwa wyższego na Ukrainie poprzez zwiększenie poziomu etyki akademickiej za pomocą wprowadzenia otwartych praktyk i przejrzystości do istotnych treści i usług, a także poprzez modernizację i umiędzynarodowienie ukraińskich uczelni. Rozważamy wprowadzenie otwartych praktyk jako procesu zapewniania jakości i jego środków (rozwiązań IT i międzynarodowej społeczności wirtualnej) jako mechanizmu zapewniania jakości.
Projekt obejmuje 3 cele szczegółowe:
1. Wdrożenie nowego mechanizmu zapewniania jakości – internetowej platformy open peer review, umożliwiającej przejrzystą ewaluację wyników badań na konferencjach naukowych na ukraińskich uczelniach.
Przejrzyste i wolne od uprzedzeń recenzowanie akademickich i naukowych materiałów jest istotną częścią otwartych i przejrzystych badań i edukacji. Opracowanie zasobu internetowego do wdrażania otwartego recenzowania materiałów naukowych będzie promowało otwarte zasady i praktyki wśród ukraińskich studentów, kadry akademickiej, naukowców i bibliotekarzy. Angażowanie ukraińskich konferencji naukowych dla młodych badaczy z różnych dziedzin nauki oraz ich mentoring pomoże zapewnić sprawiedliwy i przejrzysty wybór materiałów na konferencje, z zachowaniem powszechnych zasad etyki akademickiej. Oczekuje się, że programem mentoringowym i wsparciem prowadzonych aktywności objętych zostanie co najmniej dziesięć różnych konferencji naukowych. Organizatorzy spotkań akademickich i naukowych otrzymają bardzo przydatne narzędzie i silną motywację do unowocześnienia procesów zarządzania informacją na takich spotkaniach. Open peer review jest obecnie praktyką wielu konferencji, czasopism i systemów publikacyjnych w Unii Europejskiej, więc dobrze będzie ją wdrożyć również na Ukrainie – zarówno na krajowych, jak i międzynarodowych konferencjach. Powinno to również stanowić pierwszy krok do stworzenia wirtualnej społeczności profesjonalnych naukowców, którzy przestrzegają zasad otwartej nauki.
2. Wspieranie współpracy między Unią Europejską a Ukrainą i umiędzynarodowienie ukraińskich uczelni poprzez budowanie międzynarodowej wirtualnej społeczności recenzentów i badaczy w ramach internetowej platformy peer review.
Wirtualna społeczność krajowej platformy internetowej usprawni współpracę międzynarodową uczelni europejskich i ukraińskich. Jej rozwój wzmocni kulturę etyki akademickiej na Ukrainie i utrwali innowacyjne, najlepsze praktyki i doświadczenia w procesach edukacyjnych na Ukrainie.
3. Podnoszenie świadomości w zakresie etyki akademickiej i otwartej nauki, doskonalenie otwartych praktyk i umiejętności w zakresie open science na ukraińskich uczelniach i ogólnie w społeczeństwie poprzez wdrażanie nowych rozwiązań dotyczących otwartych praktyk w ramach modernizowanych kursów akademickich i otwartego kursu online.
Integralność akademicka jest podstawą każdej instytucji edukacyjnej czy naukowej. Jednak zasady otwartej nauki nie są powszechnie znane na Ukrainie, mimo że są niezbędne w kulturze etyki akademickiej. Tworzenie takiej kultury poprzez aktualizację istniejących kursów edukacyjnych o innowacyjne tematy, treści interaktywne i naukę narzędzi z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych (ang. ICT – Information and Communication Technologies), przy jednoczesnym podnoszeniu kompetencji i umiejętności uczniów, to punkty do długofalowego upowszechniania zasad przejrzystości. Modernizacja i aktualizacja istniejących kursów zamiast tworzenia nowych, pozwoli na szybkie i skuteczne wprowadzenie niezbędnych przedmiotów studiów. Umiejętności w zakresie otwartej nauki mają coraz większe znaczenie dla studentów, doktorantów, naukowców na wczesnym etapie kariery czy też już bardziej doświadczonych naukowców. Wprowadzenie open science do programów studiów magisterskich i doktoranckich pozytywnie wpłynie na rozwój karier badawczych. Podstawowe zasady otwartej nauki zintegrowane z wybranymi przedmiotami akademickimi pomogą stworzyć bardziej sprawiedliwe środowisko akademickie i będą zachęcać naukowców do zachowań etycznych. Ponadto podniesie to kwalifikacje zawodowe kadry akademickiej i laboratoryjnej.
Otwarte zasady są już powszechnie znane w UE, pomocne będzie więc przekazanie doświadczeń ekspertów unijnych. Pomoże to również we wzmocnieniu współpracy międzynarodowej między uczelniami UE i Ukrainy.
Projekt jest w pełni zgodny z głównymi celami i założeniami programu Budowania Potencjału w Dziedzinie Szkolnictwa Wyższego. Rozwiązanie konkretnych zadań projektu – mianowicie aktualizacja istniejących kursów akademickich poprzez wprowadzenie specjalistycznych przedmiotów z OS, promocja OPR i mentoring podczas organizacji i przeprowadzania wydarzeń naukowych i edukacyjnych, tworzenie wirtualnej społeczności naukowej, itp. – wszystkie te działania zwiększą transfer wiedzy oraz przyczynią się do unowocześnienia i innowacyjności procesu kształcenia na ukraińskich uczelniach.
Kursy edukacyjne o różnorodnych zakresach tematycznych, które łączą wspólne zasady OS, podniosą jakość kształcenia i poszerzą perspektywę młodych ludzi zdobywających stopnie naukowe – tytułów magistra i doktora. Kursy te zostaną wprowadzone dla studentów różnych specjalności, na wielu krajowych uczelniach będących partnerami projektu. Opracowanie i wdrożenie tych kursów powinno również podnieść poziom zawodowy wykładowców i kadry wspomagającej.
Otwarty kurs online realizowany na profesjonalnej platformie będzie ważnym krokiem w promowaniu pomysłów wypracowanych w ramach projektu, a także w podnoszeniu jakości edukacji dla osób, które nie mają innego dostępu do materiałów edukacyjnych poza Internetem – zwłaszcza w przypadku uczniów przesiedlonych. Ponadto kurs online będzie ważnym narzędziem samokształcenia i będzie promował innowacyjne metody nauczania oraz wykorzystanie ICT w procesie edukacyjnym.
Współpraca z wydarzeniami edukacyjnymi i naukowymi rozszerzy zasięg działania na region Europy Środkowej i Wschodniej, a także będzie promować zasady OPR w ukraińskim środowisku naukowym. Jednocześnie organizatorzy tych wydarzeń otrzymają narzędzie mentoringowe i komunikacyjne do nawiązywania kontaktów i interakcji z uczestnikami.
Platforma OPR do wspierania tych wydarzeń akademickich będzie ważnym krokiem w tworzeniu wirtualnej społeczności internetowej zjednoczonej zasadami integralności akademickiej. Stworzenie takiej specjalistycznej strony internetowej z niezbędnymi narzędziami do prowadzenia konferencji od etapu zgłaszania referatów do recenzowania i publikacji materiałów konferencyjnych będzie atrakcyjne dla konferencji naukowych z różnych dziedzin i obszarów tematycznych.
Wykorzystanie technologii teleinformatycznych, dostępność z dowolnego urządzenia oraz wygoda autoryzacji, w tym poprzez portale społecznościowe, pozwolą na stworzenie wirtualnej społeczności na Ukrainie przy zaangażowaniu naukowców zagranicznych, i w efekcie umożliwią rozwój i wzmocnienie współpracy na poziomie zarówno uniwersytetów, jak i kontaktów osobistych.
Kontakty w ramach globalnej społeczności naukowej będą promować rozwój kultury opartej na dostępności zasobów i stworzą podstawy do integralności akademickiej. Dodatkowym atutem jest położenie głównych partnerów projektu (uniwersytetów) w różnych regionach Ukrainy - zachód, wschód, północ, a także - niestety obecnie dotknięty wojną - Doniecki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stusa reprezentujący Centralną Ukrainę i osoby czasowo przesiedlone. Dlatego duże znaczenie będzie miało połączenie i wymiana doświadczeń we wprowadzaniu zaktualizowanych kursów akademickich wśród kadry ukraińskich uczelni.
W ramach projektu zostaną stworzone profesjonalne kursy akademickie, które będą dostępne w wirtualnych środowiskach nauczania uczelni partnerskich: na LPNU, na SumDU, a także na Vasyl' Stus DonNU. Ponadto powstanie również profesjonalny kurs online, który będzie dostępny publicznie dla wszystkich zainteresowanych na specjalistycznej platformie internetowej „Examenarium”. Ułatwi to dostęp do materiałów edukacyjnych i będzie promować innowacje edukacyjne dla osób nie mających dostępu do nauczania i szkolenia stacjonarnego - w sali. Ponadto LPNU i SumDU przejdą dodatkowe szkolenie na Politechnice Wrocławskiej dotyczące dostępności zasobów internetowych, zwłaszcza w odniesieniu do osób niepełnosprawnych. Trzon projektu – platforma OPR z wirtualną społecznością ekspertów ma stać się środowiskiem integracyjnym dla wszystkich, niezależnie od problemów natury fizycznej, ekonomicznej czy kulturowej.
Wspomniane powyżej aspekty są tym istotniejsze, że jedną z głównych grup docelowych projektu są nadal najmniej uprzywilejowane społeczności akademickie przeniesionych uczelni.
Te społeczności będą adresatami programu wsparcia dla ich 6 konferencji naukowych, a także zapewnienia bezpieczeństwa dla ich przedstawicieli na wydarzeniu interdyscyplinarnym w Winnicy i Forum OS we Lwowie. Vasyl’ Stus DonNU i pozostali partnerzy zapewnią skuteczną komunikację z przeniesionymi uczelniami.
Rezultaty projektu:
Jednym z celów projektu jest rozpowszechnianie treści, które poruszają między tematykę otwartej nauki, plagiatu w pracach naukowych, prawa cytatu, ochrony praw autorskich, ghostwritingu, guest authorship’u, wkładu intelektualnego w pracę naukową oraz zadań Komitetu do Spraw Etyki Publikacyjnej.
Przedstawiciele współpracujących organizacji zostali poproszeni o wsparcie merytoryczne i przekazanie swojej wiedzy na ten temat, która w formie artykułów zostanie rozpowszechniona wśród polskich odbiorców. Pojawiające się artykuły pozwolą na zwrócenie uwagi na występujące problemy oraz metody przeciwdziałania.
Przy publikowaniu artykułów, powstających w ramach projektu, a które popularyzują poszanowanie praw własności intelektualnej przy prowadzeniu badań i etyczne postępowanie przy wykonywaniu zawodu naukowca wspiera dr hab. Anna Chorążewska, prof. UŚ.
Program OPTIMA został objęty patronatem medialnym Top 500 Innovators, Wrocławskiego Centrum Akademickiego oraz Forum Akademickiego, które pomogą w rozpowszechnieniu tych artykułów.
Plagiat naukowy – jak go wykryć?
Wymagania dotyczące Open Peer Review Platform
Niniejszy raport określa kontekstowe wymagania dotyczące rozwoju platformy Open Peer Review, która ma być wykorzystywana w późniejszych działaniach OPTIMA, wdrażając procesy Open Peer Review na konferencjach akademickich na Ukrainie w celu zwiększenia uczciwości akademickiej i budowania wirtualnej społeczności recenzentów. Eksperci unijni z konsorcjum OPTIMA przeprowadzili w marcu i czerwcu 2021 r. dwa internetowe warsztaty szkoleniowe z zakresu otwartej nauki , które posłużyły do zebrania wymagań dla platformy Open Peer Review. Ten raport podsumowuje wyniki tych ćwiczeń.
Dokument jest dostępny na licencji Creative Commons Attribution 4.0 International.
Reichmann et al. OPTIMA_D1.3 Requirements to the OPR Platform
Wymagania dotyczące zaktualizowanych kursów o nowe przedmioty z zakresu otwartej nauki
Niniejszy raport podsumowuje wyniki dwóch warsztatów na temat gromadzenia wymagań dotyczących wprowadzenia szkoleń z zakresu otwartej nauki w ukraińskich instytutach szkolnictwa wyższego oraz przedstawia plan działania wdrażania. Opracowuje zalecenia dotyczące wdrażania szkoleń z zakresu otwartej nauki w oparciu o wnioski z dwóch warsztatów zbierających wymagania oraz plan działania rozwoju kursów otwartej nauki dla ukraińskich instytucji szkolnictwa wyższego.
Reichmann et al. OPTIMA D1.4 Requirements to Updated Courses
Podręcznik projektu i inne dokumenty robocze
Podręcznik projektu przedstawia wewnętrzne procedury realizacji projektu, zarządzania administracyjnego, struktur zarządzania, raportowania, komunikacji i współpracy w ramach Projektu OPTIMA.
W procesie zarządzania projektem wykorzystywane są również następujące dokumenty: „Wytyczne dotyczące monitorowania i oceny” oraz „Plan rozpowszechniania”.
Wszystkie dokumenty są dostępne na licencji Creative Commons Attribution 4.0 International.
OPTIMA Project Handbook
OPTIMA Monitorning & Evaluation Guidelines
OPTIMA Dissemination Plan
Artykuły
